فواد رضاپور در وبلاگ خود «ماگما»، مقاله ی بسیار جالب و کاربردی منتشر کرده است در مورد تاثیر دما بر چگالی هوا و به ویژه اثر منفی افزایش دما بر کوه نوردان در هنگام صعود.
ارتفاع کوه ها همواره ثابتند و با کمی تغییر در لایه های پوسته زمین ممکن است چند سانتیمتر در طول سال تغییرات ارتفاعی داشته باشند . اما جوی که اطراف کوه ها را فرا گرفته بسته به عوامل متعددی به شدت از نظر تغییرات فشار و غلظت اکسیژن در حال تغییر است . علت این که صعود یک قله در یک صبح سرد راحت تر از گرمای ظهر است دقیقا همین مساله است . دما تا حد زیادی روی غلظت اکسیژن تاثیر گذاشته و می تواند صعود یک قله معمولی ۳۰۰۰ متری را به دشواری صعود یک قله ۴۵۰۰ متری برساند و بالعکس . این مساله براحتی در تمام نواحی کوهستانی قابل امتحان است . سردرد و ارتفاع زدگی در منطقه دماوند در فصل زمستان به شدت کاهش می یابد و تنها علت آن غلظت اکسیژن بالاتر نسبت به فصل تابستان است .
در همین زمینه جدولی وجود دارد که متاسفانه در کوهنوردی ایران زمین تا کنون نادیده گرفته شده بود اما با استفاده از این جدول براحتی می توان برنامه ریزی بهتری برای صعود های خود داشته باشید . این جدول ِ (ِDensity Altitude chart) نام دارد و با استفاده از آن می توان غلظت ارتفاعی صحیح را روی هر قله ای در دما های مختلف بدست آورید .
همانطور که می دانید هوای استاندارد در ارتفاع صفر، ۷۶ سانتی متر جیوه فشار و ۱۵+ درجه سانتی‌گراد گرما دارد . به این ترتیب در ارتفاع ثابت هر چه دما افزایش پیدا کند هوا رقیق تر و هر چه کاهش یابد هوا غلیظ تر خواهد شد . حال ارتفاع ۵۶۷۱ متری قله دماوند را در نظر بگیرید . دمای استاندارد روی قله دماوند برای غلظت اکسیژن ۵۶۷۱ متر حدود ۲۳– درجه سانتی گراد است . بنابر این چنانچه زمانی که روی قله دماوند ایستاده اید و دما از این مقدار بیشتر باشد ، شما غلظت اکسیژن کمتری درست مانند زمانی که در ارتفاعی بالاتر هستید را تجربه خواهید کرد . در ارتفاع ۷– درجه سانتی گراد غلظت ارتفاع روی قله دماوند دقیقا برابر ۶۰۰۰ متر است و این غلظت ارتفاع در دمای صفر درجه سانتی گراد به حدود ۶۴۰۰ متر خواهد رسید . در مورد الوند دمای استاندارد روی قله ۳۵۰۰ متری حدود ۸- درجه است و غلظت ارتفاع در قله در دمای ۴+ درجه روی همین قله به ۴۰۰۰ متر خواهد رسید و چنانچه در یک روز گرم تابستان روی قله الوند دمایی حدود ۲۰+ درجه وجود داشته باشد «که معمولا وجود دارد» شما از نظر غلظت اکسیژن دقیقا در ارتفاع ۴۴۰۰ متری ایستاده اید .
حال طبق این جدول اگر در یک شرایط کاملا استثنایی در صورت اینورژن هوا دما در فصل تابستان روی قله دماوند به ۱۲+ درجه سانتی گراد برسد ( که چند بار در سال اتفاق می افتد ! ) و شخصی در آن لحظه روی قله ایستاده باشد دقیقا غلظت ارتفاع ۷۰۰۰ متری را روی قله دماوند تجربه خواهد کرد .
دما در جدول فوق بر حسب فارنهایت و ارتفاع بر حسب پا می باشد .
در ادامه مطلب جدول غلظت ارتفاع بسیار مناسبی با ارتفاع بین ۵ تا ۲۰ هزار پا که مناسب کوه های ایران زمین هست ، آورده ام .
ارتفاع کوه ها همواره ثابتند و با کمی تغییر در لایه های پوسته زمین ممکن است چند سانتیمتر در طول سال تغییرات ارتفاعی داشته باشند . اما جوی که اطراف کوه ها را فرا گرفته بسته به عوامل متعددی به شدت از نظر تغییرات فشار و غلظت اکسیژن در حال تغییر است . علت این که صعود یک قله در یک صبح سرد راحت تر از گرمای ظهر است دقیقا همین مساله است . دما تا حد زیادی روی غلظت اکسیژن تاثیر گذاشته و می تواند صعود یک قله معمولی ۳۰۰۰ متری را به دشواری صعود یک قله ۴۵۰۰ متری برساند و بالعکس . این مساله براحتی در تمام نواحی کوهستانی قابل امتحان است . سردرد و ارتفاع زدگی در منطقه دماوند در فصل زمستان به شدت کاهش می یابد و تنها علت آن غلظت اکسیژن بالاتر نسبت به فصل تابستان است .
در همین زمینه جدولی وجود دارد که متاسفانه در کوهنوردی ایران زمین تا کنون نادیده گرفته شده بود اما با استفاده از این جدول براحتی می توان برنامه ریزی بهتری برای صعود های خود داشته باشید . این جدول ِ (ِDensity Altitude chart) نام دارد و با استفاده از آن می توان غلظت ارتفاعی صحیح را روی هر قله ای در دما های مختلف بدست آورید .
همانطور که می دانید هوای استاندارد در ارتفاع صفر، ۷۶ سانتی متر جیوه فشار و ۱۵+ درجه سانتی‌گراد گرما دارد . به این ترتیب در ارتفاع ثابت هر چه دما افزایش پیدا کند هوا رقیق تر و هر چه کاهش یابد هوا غلیظ تر خواهد شد . حال ارتفاع ۵۶۷۱ متری قله دماوند را در نظر بگیرید . دمای استاندارد روی قله دماوند برای غلظت اکسیژن ۵۶۷۱ متر حدود ۲۳– درجه سانتی گراد است . بنابر این چنانچه زمانی که روی قله دماوند ایستاده اید و دما از این مقدار بیشتر باشد ، شما غلظت اکسیژن کمتری درست مانند زمانی که در ارتفاعی بالاتر هستید را تجربه خواهید کرد . در ارتفاع ۷– درجه سانتی گراد غلظت ارتفاع روی قله دماوند دقیقا برابر ۶۰۰۰ متر است و این غلظت ارتفاع در دمای صفر درجه سانتی گراد به حدود ۶۴۰۰ متر خواهد رسید . در مورد الوند دمای استاندارد روی قله ۳۵۰۰ متری حدود ۸- درجه است و غلظت ارتفاع در قله در دمای ۴+ درجه روی همین قله به ۴۰۰۰ متر خواهد رسید و چنانچه در یک روز گرم تابستان روی قله الوند دمایی حدود ۲۰+ درجه وجود داشته باشد «که معمولا وجود دارد» شما از نظر غلظت اکسیژن دقیقا در ارتفاع ۴۴۰۰ متری ایستاده اید .
حال طبق این جدول اگر در یک شرایط کاملا استثنایی در صورت اینورژن هوا دما در فصل تابستان روی قله دماوند به ۱۲+ درجه سانتی گراد برسد ( که چند بار در سال اتفاق می افتد ! ) و شخصی در آن لحظه روی قله ایستاده باشد دقیقا غلظت ارتفاع ۷۰۰۰ متری را روی قله دماوند تجربه خواهد کرد .
دما در جدول فوق بر حسب فارنهایت و ارتفاع بر حسب پا می باشد .
در ادامه مطلب جدول غلظت ارتفاع بسیار مناسبی با ارتفاع بین ۵ تا ۲۰ هزار پا که مناسب کوه های ایران زمین هست ، آورده ام .
حجم جدول را به خاطر وضوح بیشتر کم نکرده ام . برای استفاده جدول را ذخیره کنید .
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر