این متن بر اساس دو گزارش در دسترس نوشته شده است. ممکن است در آینده حقایقی آشکار شود که قسمت هایی از این تحلیل مختصر، بی اعتبار گردد؛ اگر چه معتقدم در کلیت قصه تفاوتی حاصل نخواهد شد. فاجعه مرگ 3 جوان ایرانی در برودپیک قلب هر انسانی را به درد می آورد. معتقدم که این فاجعه که خواسته یا ناخواسته ابعاد خبری گسترده‌ای یافت و انعکاس بی‌سابقه ای در میان عموم مردم پیدا کرد؛ وجهه منفی کوه‌نوردی در نزد عموم را منفی‌تر و سیاه‌تر کرد. هر چه هم که گروهی پر سر و صدا برای پاشیدن خاک بر چشم ناظران و نعل وارونه زدن تلاش کنند و سعی در وارونه نشان دادن حقیقت کنند؛ این فاجعه زخمی عمیق بر پیکر این ورزش (یا ماجراجویی!) به جا خواهد گذاشت که تا سال‌ها التیام نخواهد یافت. هر چند که به نظر می‌رسد که گروهی از همین جامعه کذایی کوه نوردی! و تئوریسین های این گونه صعودهای بی‌برنامه و بی‌سرانجام؛ همچنان در نشئه این فاجعه غرق هستند و کماکان با آن صفا می کنند و انگار نه انگار که در این افتخارآفرینی جهانی! جان عزیز سه جوان عزیز ایران عزیز؟ گرفته شده است. شخصاً معتقدم که هیچ کوهی (بخوانید هدفی) ارزش یک انگشت انسان را نیز ندارد چه برسد به جان عزیز جوانانی به این برومندی. به نظر من و متأسفانه در پشت شعار و تفکر فریبنده و جذاب نوآوری و کار جدید در کوه‌نوردی (آن هم به این سبک!) ؛ اندیشه ای به شدت واپسگرایانه و به نوعی طالبانی به چشم می‌خورد: تهییج و ترغیب و قربانی کردن جوانان جویای نام برای برآورده کردن آرزوهای خفته سالیان دور و اهدافی که دیگر توانی و امیدی به برآورده شدنشان نیست و یا احیاناً ازمیدان به در کردن دشمنی قدیمی و تصرف میدانی که فکر می‌کنیم متعلق به ماست و توسط آن دشمن غصب شده است.
در بررسی این صعود از دو روایت موجود کمک گرفته‌ام که یکی مربوط به سرپرستی مستقر در تهران!!!؟؟؟ و دیگری مربوط به سرپرست منطقه است. این دو روایت با داشتن نقاط مشترک دارای ابعادی کاملاً متضاد نیز هستند. البته نقاطی کاملاً تاریک و ناشناخته در مورد این صعود وجود دارد که احتمالاً هیچ گاه نیز آشکار و شفاف نخواهد شد یکی از دلایل این وضعیت، بی بازگشتن سه راوی مستقیم ماجرا برای همیشه است.
در مورد این صعود از سوی هر دو طیف موافق و مخالف نظرات زیادی مطرح شده و ابعاد گوناگون آن از زمینه ها تا نتایج، مورد توجه قرار گرفته است. جنبه‌های مثبت این صعود به اندازه کافی از سوی مشوقان تئوریسین‌ها و توجیه گران مرگ؛ بازگو و بزرگ نمایی شده ولی نمی توان چشم را بر نادرستی های متعدد این صعود بست. شاید در آینده فرصت و فضای مناسب تری برای نقد مفصل تر فراهم شود.
به نظر من؛ در مرحله نهایی این صعود یک قسمت کلیدی و نقطه عطف وجود دارد که همه حوادث بعدی در نتیجه آن قسمت به وجود آمده است. این مرحله: صعود دیواره سنگی یا یخی به طول 100 تا 150 متر در روز دوم صعود است.
بنا بر اطلاعات موجود: افراد تیم صعود کننده در روز اول به پای این دیواره که در سال 90 تا آنجا صعود کرده بودند می رسند. ارتفاع نقطه از 7050 تا 7350 دبیان شده است. قرار بر این بوده که همان روز اول از این دیواره عبور شود. در روز دوم ( که بر اساس پیش بینی روز صعود قله بوده) و در طی 13 ساعت تلاش؟! فقط همین دیواره صد متری صعود می شود و سه نفر نهایی در ارتفاع 7450 یا 7150 شب دوم بعد از کمپ 3 را سپری می کنند. (در این مرحله تناقضات آشکاری در مورد نفرات صعود کننده، وضعیت افراد و ارتفاع ووو بین دو روایت وجود دارد). با شرایط جدید قرار بر این است که تیم فردای این روز به قله صعود و به کمپ 3 بازگردد. که این امر نیز اتفاق نمی افتد. در این روز تیم تا ارتفاع حدود 8000 متر صعود می کند و قادر به طی 47 یا 147 یا 200 متر یا ... باقی مانده نیست. چه برسد به بازگشت به کمپ 3!!! دو روز کامل تأخیر در اجرای پیش بینی. فردای آن روز نیز زمانی بسیار طولانی برخلاف ارزیابی نیم ساعته ؟؟؟!!! (شاید در حدود 10 ساعت؟ چون زمان حرکت در روز صعود قله گفته نشده است) طی می‌شود تا قله صعود شود و اقامت اجباری بعدی جایی در بالاتر از 7700 متر صورت می‌گیرد. بقیه داستان نیز که نیاز به بازگو کردن ندارد.
اما سؤالات: نمی‌دانم اگر تیم در سال 90 به پای آن دیواره رسیده و بر اساس مشاهده مستقیم، چنین ارزیابی نادرستی از زمان لازم برای عبور آن داشته؛ چرا بعد از مواجهه با واقعیت در تصمیم خود تجدید نظر نمی‌کند؟ آیا آقای شجاعی اصلاً از وجود این دیواره یخی و مشکل اطلاع داشته؟ اگر بله چرا در برنامه ریزی انجام شده عبور در روز اول را از آن پیش‌بینی کرده؟ آیا واقعاً هیچ یک از مسؤلان و بزرگان آن تیم به نظرشان نمی‌رسید که صرف زمان بسیار ارزشمندی که قرار بوده تا قله طی شود و فقط برای صعود 100 متر مصرف می‌شود چه تبعاتی خواهد داشت؟؟ آیا تصور نکرده‌اند که وقتی انرژی ارزشمندی که قرار بوده برای چنان صعود دشواری به کار رود فقط برای صعود 100 یا 200 متر به هدر می‌رود؛ به چه نتیجه‌ای در روزهای بعد (که امکان جایگزینی آن انرژی وجود ندارد؛) منجر خواهد شد؟؟ شما که خیلی چیزها را نمی‌دانستید ولی می‌دانستید که فقط برای سه روز آذوقه همراه آن جوانان مومن به شما وجود دارد چرا کماکان دستور به ادامه دادید؟ آیا روش سبک بار و آلپی که این طور از آن دفاع می‌کنید و آن را کوه‌نوردی واقعی می‌دانید؛ این چنین کند و بی‌قاعده اجرا می‌شود؟ از این چراها فقط برای این مرحله فراوان است چه برسد اگر چراها برای مراحل دیگر مطرح شوند.
متأسفانه مرگ این عزیزان از همان روز دوم شروع شده بود.
در هر صورت این مرحله از صعود تیم صعود کننده را وارد مرحله بی‌بازگشت تحلیل و خستگی ارتفاع می‌کند: به دلیل کاهش و کمبود انرژی، کمبود اکسیژن، کم آبی مفرط و... : شما به عنوان یک کوه‌نورد بیشتر و بیشتر مستعد: بیماری‌های ارتفاع، هیپوترمی، سرمازدگی و ... می‌شوید. تصمیمات غلطی می‌گیرید؛ قضاوت‌های نادرست می‌کنید و اشتباهات جبران ناپذیری انجام می‌دهید. تا اینکه در نهایت ارتفاع با یکی از روش‌های خاص خودش، شما را می‌کشد و واقعیت ارتفاع به شکل بسیار بی‌رحمی خود را به شما تحمیل می‌کند:
اینجا منطقه مرگ است.
پی‌نوشت 1: می‌توان این تیتر را نیز برای این مطلب انتخاب کرد: کوه نوردان ما را علاوه بر ارتفاع: نشناختن ارتفاع نیز؛ می کشد.
پی‌نوشت 2: ضمن عرض تسلیت به خانواده این سه عزیز و دوستان دل سوخته آن ها؛ به کلیه افرادی که به نوعی مسبب این فاجعه و مشوق فعلی آن هستند نیز تبریک می گویم؛ که در کنار همه افتخاراتی که برای خود قائل هستند، می توانند به رکورد بیشترین تلفات ایران در یک برنامه هیمالیانوردی نیز افتخار کنند و البته کارهای نو دیگری که در این برنامه از آن رونمایی کردند.
پی‌نوشت 3: در میان انتقادات متعدد گفته نشده، حیفم می‌آید که به این یکی در اینجا اشاره‌ای نکنم: دوستان نوآور این قدر در مرزبندی های خودساخته و خودی و غیرخودی کردن کوه‌نوردان غرق بودند که حتا به فکرشان نرسید که قبل از صعود تیمشان؛ از کوه‌نوردان غیرخودی که از راه خیلی خیلی بی ارزش نرمال! برودپیک را صعود کرده و به سلامت باز گشته بودند، در مورد وضعیت این مسیر سؤالاتی کنند و احتمالاً عکس های مناسبی ببینند. فقط موقعی به یاد این افراد و چند و چون مسیر برگشت افتادند و به سراغشان رفتند؛ که افراد تیم صعود گم شده بودند و مدیرانشان داشتند دنبال نوشداروی پس ازمرگ سهراب می‌گشتند.
دکتر علیرضا بهپور
با سپاس از فرامرز نصیری به خاطر تایپ و انتشار این مطلب
نقل از فصل نامه کوه شماره 72
عکس از سایت کوه نیوز
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر